O projekcie

Bazując na literaturze, doświadczeniach z realizacji Programu wsparcia i rozwoju młodzieży szczególnie uzdolnionej talentON, a także opracowanego oraz wdrożonego w ramach pilotażowych zajęć Modelu wsparcia uczniów uzdolnionych społecznie i humanistycznie zauważyliśmy, że brak kompleksowej oceny zasobów uczniów zdolnych przyczynia się do nieharmonijnego ich rozwoju i obniża ich dobrostan. Dotychczas na poziomie polityki ogólnokrajowej w Polsce nie zostały wypracowane standardy diagnostyczne dla uczniów zdolnych, spójny system identyfikacji czy rozwijania talentów, choć większość krajów posiada takie rozwiązania od co najmniej pół wieku.

W odpowiedzi na zaobserwowane wyzwania kontynuujemy ideę zapoczątkowaną w Programie wsparcia talentON, którą kierunkujemy głównie na opracowanie i zwalidowanie modelu diagnozy uczniów zdolnych z uwzględnieniem analizy czynników środowiskowych. W tym celu zrealizujemy przedsięwzięcie zatytułowane „TalentON II – opracowanie standardu diagnozy psychologiczno-pedagogicznej ucznia zdolnego”. Projekt jest finansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Nauka dla Społeczeństwa II”.

Celem głównym realizacji projektu TalentON II jest opracowanie standardu kompleksowej diagnozy psychologiczno-pedagogicznej uczniów z ponadprzeciętnym potencjałem poznawczym w oparciu o zweryfikowany w badaniach empirycznych model teoretyczny. Realizacja celu będzie możliwa dzięki utworzeniu Centrum Diagnozy Ucznia Zdolnego.

W ramach projektu opracujemy model teoretyczny – Kompleksowa Ocena Potencjału Ucznia Zdolnego (KOPUZ), który zweryfikujemy w ramach działań polegających na bezpośrednim wspieraniu uczniów, ich rodzin oraz nauczycieli.

Realizacja programu TalentON II podzielona jest na etapy:

I etap: Opracowanie modelu teoretycznego diagnozy psychologiczno-pedagogicznej ucznia zdolnego (KOPUZ – Kompleksowa Ocena Potencjału Ucznia Zdolnego)

W modelu zostaną uwzględnione takie rodzaje czynników, jak:

aktualne zasoby: poznawcze, emocjonalno-społeczne, osobowościowe; struktury czynnikowe wybranych uzdolnień; predyktory interpersonalne (wsparcie rodziny, klimat szkolny, relacje rówieśnicze); kryteria uzdolnień, a więc przejawy rozwoju uzdolnień i ich transformacji w talenty.

II etap:  Opracowanie wielowymiarowego narzędzia diagnostycznego
W oparciu o model teoretyczny zostaną dobrane wystandaryzowane lub wypracowane narzędzia diagnostyczne (w postaci prób wykonaniowych identyfikujących poziom zachowań znamionujących określony typ uzdolnień). Wszystkie nowe narzędzia diagnostyczne zostaną przygotowane zgodnie z przyjętymi standardami metodologicznymi w naukach społecznych.

Ważnym aspektem doboru narzędzi jest ich dostosowanie do wieku uczniów, stąd zaplanowano osobne zestawy narzędzi dla trzech grup uczniów:

• w wieku 9-11 lat;
• w wieku 12-15 lat
• w wieku 16-19 lat.

Efektem zastosowania narzędzi i krytycznej syntezy zebranych danych o uczniu zdolnym będzie IPF, czyli indywidualny profilu funkcjonalny. Pozwoli on zwizualizować mocne i słabsze strony ucznia z odniesieniem do analizy interindywidualnej (poziom zgodności wyników z normami) oraz intraindywidualnej (poziom zgodności z indywidualnym standardem wykonania/kompetencji). W procesie diagnozy zostaną uwzględnione również informacje od rodziców/opiekunów oraz nauczycieli na temat funkcjonowania ucznia.

III etap: Opracowanie standardu działań edukacyjno-specjalistycznych w odpowiedzi na diagnozę KOPUZ

Informacje zebrane w procesie kompleksowej oceny funkcjonalnej będą stanowić punkt wyjścia do opracowania programu wsparcia danego ucznia. W zależności od poziomu rozwoju poszczególnych wymiarów (obszarów) zdefiniowanych w KOPUZ, będą rekomendowane konkretne instrumenty oddziaływań edukacyjno-specjalistycznych.

IV etap: Opracowanie mapy zasobów lokalnych i ogólnopolskich
Zespół ekspertów opracuje zestawienie zasobów metodycznych (aplikacji, scenariuszy, publikacji, e-zasobów) i instytucjonalnych (instytucje kultury, nauki, organizacje samorządowe oraz III sektora) możliwych do wykorzystania w procesie wspierania rozwoju uczniów zdolnych. Mapa zasobów krajowych będzie stanowić skuteczny instrument planowania działań rozwojowych w odpowiedzi na zidentyfikowane w diagnozie wyzwania/trudności.

V etap: Przeprowadzenie kompleksowej diagnozy uczniów zdolnych

Działania polegające na testowaniu modelu teoretycznego oraz udzielaniu bezpośredniego wsparcia uczniom zdolnym. Etap zawiera:

• ocenę funkcjonalną ucznia zgodnie z modelem KOPUZ,
• opracowanie indywidualnego profilu funkcjonalnego ucznia zdolnego (IPF)
• plan wsparcia ucznia wraz z aktualizacją (aktualizacja odbywa się po ok. roku od 1. diagnozy i polega na ponownej ocenie zasobów ucznia, ale tylko w aspektach, które wymagały poprawy/wsparcia):

IPF będzie szczegółowo omówiony w ramach spotkania/spotkań z rodzicami bądź nauczycielem/nauczycielami (za zgodą rodziców/opiekunów prawnych) – 2-godzinne konsultacje dla rodziców (bądź nauczyciela) ucznia zdolnego objętego wsparciem w ramach centrum.

Wszystkie zaplanowane działania mogą odbywać się w formie stacjonarnej, zdalnej lub hybrydowej. Wybór formy spotkania będzie uwzględniał: potrzeby i oczekiwania osób objętych wsparciem, przy uwzględnieniu wymogów metodycznych przeprowadzanej diagnozy/wsparcia.

Bezpośredniego wsparcia udzielimy dla 300 uczniów w wieku 9-19 lat z województwa lubelskiego (3 klasa szkoły podstawowej – ostatnia klasa szkoły ponadpodstawowej), ze szczególnym uwzględnieniem uczęszczających do szkół z obszarów wiejskich.

VI etap: Opracowanie publikacji naukowej z opisem standardu diagnozy psychologiczno-pedagogicznej uczniów zdolnych

Celem publikacji jest zaprezentowanie zweryfikowanego modelu KOPUZ wraz z rekomendacjami jego wdrażania przez poradnie psychologiczno-pedagogiczne i szkolnych specjalistów (psychologów, doradców zawodowych, pedagogów). Publikacja będzie zatem prezentowała swoisty standard diagnozy uczniów zdolnych w wieku 9-19 lat i uzupełni zidentyfikowane braki w tym obszarze. Istotnym walorem publikacji będzie opis możliwych instrumentów wspierania uczniów zdolnych w odpowiedzi na zidentyfikowany IPF.

 

Oprócz powyższych w czasie realizacji projektu talentON II zaproponujemy działania rozwojowe dla uczniów objętych wsparciem w ramach centrum, ale również dla szerszego grona uczniów oraz osób wspomagających ich rozwój: rodziców, nauczycieli, specjalistów (działania promujące, poruszające problematykę ucznia zdolnego, jako ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi), w tym:

* indywidualny mentoring realizowany przez doktorantów lub/i młodych pracowników naukowych. W ramach TalentON 2 i wsparcia oferowanego w Centrum Diagnozy Ucznia Zdolnego 300 uczniów zostanie objętych dodatkowo wsparciem doradczo-mentoringowym;

* konferencje tematyczne – spotkania z wybitnymi osobistościami (tzw. „Na Parnasie”). Zorganizujemy 4 wydarzenia tematyczne (woj. lubelskie i woj. mazowieckie) – panele, podczas których środowisko szkolne (uczniowie, dyrektorzy, nauczyciele, specjaliści) zapozna się z tematyką ucznia zdolnego, jako ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, poprzez opis ścieżki kariery zaproszonych osobistości, ale również przeszkód i barier, które musiały pokonać. Konferencje będą oparte o współpracę ze środowiskiem naukowym, szkolnym, eksperckim z obszaru psychologii i pedagogiki zdolności, a także edukacji dzieci i młodzieży uzdolnionej;

* organizacja zgodnie ze zgłaszanym zapotrzebowaniem specjalistycznych webinariów dla uczniów zdolnych np. o zarządzaniu czasem, problemie presji środowiska i sposobów radzenia sobie z nią, radzeniu sobie z wielością zainteresowań. Spotkania będą prowadzone przez ekspertów z obszaru psychologii i pedagogiki zdolności, a także edukacji dzieci i młodzieży uzdolnionej;

* nagranie i publikacja videopodcastów promujących psychobiografie wybitnie zdolnych osób. Celem tej formy wsparcia jest pokazanie różnorodnych ścieżek rozwojowych osób zdolnych i mechanizmów  radzenia sobie z pokonywaniem trudności (modelowanie konstruktywnych strategii rozwiązywania problemów; kształtowanie sprawczości).  W ramach działania powstanie 10 videopodcastów dotyczących m.in. wybitnych naukowców, twórców kultury, sportowców.

TalentON II to także wsparcie metodyczne, doradcze i szkoleniowe dla nauczycieli oraz pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych:

• szkolenia dla nauczycieli (jak prowadzić uczniów zdolnych, wybrane problemy uczniów zdolnych, które wpływają na obniżenie osiągnięć), które poprowadzą eksperci z obszaru psychologii i pedagogiki zdolności, a także edukacji dzieci i młodzieży uzdolnionej;
• opracowanie innowacyjnych scenariuszy zajęć, które powstaną dzięki współpracy metodyków oraz psychologów/pedagogów.

Scenariusze będą nastawione na rozwijanie mądrości uczniów zdolnych zgodnie z modelem mądrości P. Baltesa i R. Sternberga oraz zasobów transferowalnych w ramach standardowych zajęć przedmiotowych. Zaplanowano opracowanie 5 scenariuszy z zakresu języka polskiego, 5 z zakresu historii, 5 z zakresu STEM oraz 5 z zakresu edukacji wczesnoszkolnej (dla uczniów 3. Klasy). Mogą zostać wykorzystane do prowadzenia kółek zainteresowań dla uczniów zdolnych z uwzględnieniem pracy w małych grupach;

• działania wdrażające Kompleksową Ocenę Potencjału Ucznia Zdolnego do funkcjonowania poradni psychologiczno-pedagogicznych (PPP): zaplanowano opracowanie przystępnych materiałów dla PPP i specjalistów szkolnych, szkolenia (w tym on-line) oraz indywidualny mentoring z wdrożenia modelu dla pracowników poradni oraz specjalistów szkolnych.

Wszystkie zaplanowane działania/wsparcie może odbywać się w formie stacjonarnej, zdalnej lub hybrydowej.

Istotnym komponentem kompleksowego wspierania uczniów jest również pomoc kierowana do ich rodziców/opiekunów. Na każdym etapie wsparcia dziecka objętego w Centrum Diagnozy Ucznia Zdolnego, rodzic będzie mógł skorzystać ze wsparcia doradczo-konsultacyjnego. Rodzic będzie miał zapewnione doradztwo u specjalisty, który pracuje z jego dzieckiem lub specjalizuje się w zagadnieniu/problemie zgłaszanym przez rodzica.

Okres realizacji projektu: od 2023-12-08 do 2026-07-08

Rekrutacja

Grupa docelowa i rekrutacja

Rekrutacja uczniów objętych wsparciem odbędzie się w oparciu o autorskie narzędzie Fundacji Polskiej Akademii Nauk, a przeprowadzi ją zespół ekspertów posiadających doświadczenie w pracy z dziećmi uzdolnionymi. Wsparciem w ramach funkcjonowania Centrum Diagnozy Ucznia Zdolnego mieszczącego się w Lublinie zostanie objętych 300 osób zdolnych z woj. lubelskiego, w wieku 9-19 lat, ze szczególnym uwzględnieniem uczniów szkół z obszarów wiejskich.

O rekrutacji poinformujemy w oddzielnym komunikacie szkoły z województwa lubelskiego, ale również organizacje pozarządowe zajmujące się uczniami zdolnymi, koła zainteresowań, a także poprzez kontakty bezpośrednie.

Grupę docelową stanowić będą: uczniowie zdolni oraz ich rodzice/opiekunowie, nauczyciele, specjaliści szkolni i pracownicy poradni psychologiczno-pedagogicznych (przede wszystkim z woj. lubelskiego i mazowieckiego).W ramach projektu zaplanowano również działania otwarte (nieograniczające się do określonego terytorium działania), np. szkolenie on-line dla nauczycieli o pracy z uczniem zdolnym.